تأسیس دانشکده پزشکی دانشگاه تهران
امیر محمدی
طبق قانون تاسیس دانشگاه مصوب خرداد ۱۳۱۳ دانشکده پزشکی و داروسازی و دندانپزشکی شامل رشته های پزشکی، داروسازی و دندانپزشکی می گردید. به موجب قانون مواد اصلاحی قانون تاسیس دانشگاه مصوب آبان ماه ۱۳۱۹ بیمارستان های تهران زمینه دانشکده پزشکی شد، و به موجب قانون متمم بودجه سال ۱۳۲۱ آموزشگاه عالی بهداشت مشهد و سایر آموزشگاه های بهداری شهرستان ها از شعب دانشکده پزشکی محسوب می گردند.
بنابراین طبق قوانین مذکور و آیین نامه های مصوب شورای دانشگاه، آموزشگاه مامایی و آموزشگاه پرستاری اشرف پهلوی جانشین آموزشگاه سابق پرستاری شد و آموزشگاههای بهداری اصفهان، شیراز و مشهد و بیمارستانهای ابن سینا، امیر اعلم، پهلوی، رازی، روزبه، زنان، فارابی، گوهرشاد، و وزیری جزء دانشکده پزشکی دانشگاه تهران به شمار می رفتند( همان، ۹۰).
سازمان اداری و فنی و آموزشی دانشکده پزشکی متکی به قوانین و آییننامههایی شد که به تصویب شورای دانشگاه رسیده است. تحولاتی که در تشکیلات و مقررات دانشکده پزشکی به وجود آمده است؛ از قرار زیر می باشد:
۱- در سال ۱۲۹۷ مدرسه از تحت اداره دارالفنون خارج و مستقل شد.
۲- در شصت و ششمین جلسه شورای عالی معارف تصویب شد که داوطلبان ورود به مدرسه طب اگر تا آخر خرداد ۱۳۰۶ پس از رسیدگی هیئت معلمین مدرسه صلاحیت داشته باشند، مجاز به ورود خواهند بود و از روز آخر خردادماه ۱۳۰۶ به بعد هیچکس بدون داشتن تصدیقنامه ختم دوره ششساله متوسطه نمیتواند وارد مدرسه طب شود. در جلسه ۷۷ شورای عالی معارف مورخ بیستم اردیبهشت ۱۳۰۶ مقرر گردید که داوطلبان ورود به مدرسه باید تصدیق ۶ ساله متوسطه علمی داشته باشند و یا از عهده امتحانات برآیند. در سال ۱۳۰۷ نظامنامه مدرسه طب و داروسازی و مامایی از تصویب شورای معارف گذشت بخش اول نظامنامه مذکور از قسمتهای اداری، وظایف رئیس، معاونت، دفتردار و معلمین و بخش دوم قسمت علمی که شامل شورای معلمین است، از کتابخانه و لابراتوارهای مدرسه بحث میکند. طبق این نظامنامه دوره مدرسه دواسازی ۳ سال تعیین گردید.
۳- در سال ۱۳۰۹ اساسنامه مدرسه داروسازی و دندانسازی از طرف شورای عالی معارف تصویب و دوره دوم در ۵ سال تعیین شد که ۳ سال آن دوره متوسطه و دو سال آن دوره عالی بود
۴- در بهمنماه ۱۳۱۲ نظامنامه شورای مدرسه طب به تصویب شورای عالی معارف رسید.
در مردادماه ۱۳۱۳ اساسنامه تحصیلات طب تصویب شد و برای احراز درجه دکترا نوشتن پایاننامه مقرر گردید. در این اساسنامه سه نکته جالبتوجه وجود دارد:
- تحصیل تشریحی توصیفی عمل ( کالبدشکافی)
- نوشتن پایاننامه برای احراز درجه دکتری.
- افزایش دوره از ۵ سال به ۶ سال علاوه بر طی دوره (پ. ث . ان) که یک سال آن خدمت در بیمارستانها بود.
۶- در سال ۱۳۱۶ اساسنامه و آییننامههای جدیدی برای دانشکده پزشکی از طرف شورای دانشگاه وضع گردید که شامل مقررات مربوط به تحصیلات، تشکیلات اداری و فنی و آییننامههای مربوط به مسابقه ورودی، نامنویسی، تعلیمات نظری و عملی و بالینی، امتحانات، شورای دانشکده، انجمن دائمی، انتشارات فنی و رساله دکتری بود؛ طبق این اساسنامه در سال تحصیلی ۱۳۱۷- ۱۳۱۸ دوره تحصیلات دانشکده ۶ سال شد و کلاس مقدماتی (پ.ث ان ) حذف شد. و در سال ۱۳۱۸ مسابقه ورودی معمول شد. قبل از سال تحصیلی ۱۳۱۴ برای ورود به کلاس طب مقدماتی انجام میشد و هر سال ۸۰ نفر دانشجو در آن کلاس پذیرفته میشدند. همچنین در آییننامه امتحانات مصوبه سال ۱۳۱۶ طرز نمرهگذاری در امتحانات بدین قرار تعیینشده بود:
- بد
- پذیرفتنی
- خوب
- بسیار خوب
۷- در سال۱۳۱۹ به بعد پسازاین که در دانشکده پزشکی طبق قانون مصوب آبان ماه ۱۳۱۹ تشکیلات جدید برقرار شد، آییننامهها و مقررات جدیدی در باب امور آموزشی و سازمانهای اداری و فنی و غیره تصویب گردید که مدت ۱۲ سال در دانشکده پزشکی جاری بود و در این مدت اصلاحاتی بهمقتضای وقت در آنها به عمل آمد.
۸- در سال ۱۳۲۸ برنامه تحصیلات دانشکده پزشکی اصلاح شده و سال ششم مخصوص خدمت کارورزی در بیمارستانها گردید.
۹- در سال ۱۳۲۸ امور مالی دانشکده پزشکی از دانشگاه تفکیک و مستقل شد. همچنین در همین سال امتحان زبان خارجه به مواد امتحانی آزمون ورودی اضافه شد. سابقاً دانشجویانی که پذیرفته میشدند اغلب از حیث معلومات زبان خارجه بسیار ضعیف بودند و از عهده درک و فهم مطالب خارجی برنمیآمدند و بامنظور کردن زبان خارجه در آزمون ورودی تا حدی این نقیصه مرتفع گردید. برای هر یک از دانشکدههای پزشکی، داروسازی و دندانپزشکی آزمون جداگانه انجام شد ولی از سال تحصیلی ۱۳۲۵- ۲۶ برای هر سه دانشکده آزمون واحد برگزار گردید و داوطلبان به میل خود و بر حسب نمرات آزمون، رشته مورد علاقه را انتخاب نمودند.
در سالهای ۱۳۲۸، ۲۹، ۳۰ و ۳۱ علاوه بر دانشجویانی که دارای دیپلم کامل متوسطه طبیعی بودند، تجدیدیهای سال ششم متوسطه نیز در مسابقه ورود به دانشکده شرکت میکردند ولی تصحیح اوراق امتحانی آزمون آنان در صورتی انجام میشد که در امتحان تجدیدی متوسطه قبول شوند. برای سال تحصیلی ۱۳۳۲- ۱۳۳۳ مقررات جدیدی از طرف شورای دانشگاه در مورد آزمون ورودی به تصویب رسید. و از جمله اینکه حداقل معدل نمرات مسابقه برای ورود به دانشگاه از هشت باید کمتر نباشد و فقط دانشجویانی که در امتحانات متوسطه قبول میشدند حق شرکت در مسابقه ورودی دانشکده پزشکی را داشتند. کلیه لیسانسیههای دانشگاه و دکترها از مسابقه ورودی معاف بودند ولی از سال تحصیلی ۱۳۲۵ به دلیل کثرت داوطلبان ورودی، این رویه در جلسه ۲۴ مهر ۱۳۲۵ منسوخ گردید.
۱۰- در سال ۱۳۲۹ نظر به اینکه آییننامههای موجود با تشکیلات فعلی دانشکده هماهنگ و متناسب نبود به دستور آقای دکتر «صالح» رئیس دانشکده، هیئتی مأمور بررسی آن شد تا با در نظر گرفتن احتیاجات دانشکده آن را اصلاح نماید. هیئت مدت یک سال کلیه مقررات دانشگاه را مورد مطالعه قرار داد و با مراجعه به مقررات دانشکدههای پزشکی کشورهای پیشرفته و با رعایت مقتضیات وقت آییننامههای جدیدی تنظیم و تدوین کرد که پس از تصویب جلسه مورخه بیست و سوم خرداد ۱۳۳۲ شورای دانشگاه از اول مهر ۱۳۳۰ بهطور آزمایشی به اجرا گذاشته شد. بهموجب آییننامههای جدید، مسئول اداری دانشکده بر عهده رئیس دانشکده بود که برای کمک به خود و اداره قسمتهای مختلف دانشکده و ضمایم آن، معاون و بازرسان انتخاب میکند. و امور فنی و دارویی و اداری بیمارستانها را بازرسان فنی، دارویی، اداری و امور آموزشگاههای شهرستان را بازرسی آموزشگاهها و امور آموزشی دانشکده را سردبیر دانشکده انجام میدادند. کارمندان مسئول از طرف رئیس دانشکده انتخاب و تحت نظر و به دستور او انجام وظیفه میکردند. دانشکده پزشکی دارای شورایی بود مرکب از کلیه استادان که در مواقع لازم به دعوت رئیس دانشکده برای بحث و مشورت در امور دانشکده جلسه تشکیل میدادند( حفیظی، ۹۱؛ سالنامه آماری دانشگاه تهران).
۱۱- تشکیلات اداری دانشکده عبارت بود از دبیرخانه و کتابخانه، حسابداری و کارپردازی، دفتر امور بیمارستانها و کارگزینی.
کارمندان فنی دانشکده عبارت بودند از : استادان، دانشیاران پزشکان بیمارستانی و دستیاران.
۱۲- طبق مواد ۳ و ۱۴ قانون تأسیس دانشگاه و تبصره ۱ ماده ۱۱ قانون مواد اصلاحی، قانون تأسیس دانشگاه تهران و فصل دوم از بخش اول آییننامه سازمان عمومی دانشکده پزشکی، رئیس دانشگاه از طرف شورای دانشکده با رأی مخفی انتخاب و به رئیس دانشگاه پیشنهاد و از طرف وزیر فرهنگ منصوب میشد.
۱۳- تصمیم جلسه مورخ ۲۴ مهر ۱۳۳۰ شورای دانشگاه، دانشجویان دانشکدههای پزشکی شهرستانها با شرایط زیر میتوانستند به دانشکده پزشکی تهران منتقل شوند:
- خالی بودن محل در کلاس مربوطه
- شرکت در آزمون ورودی دانشکده و توفیق در آن
- گذراندن امتحان قوه در مواد اساسی از کلاس اول تا کلاسی که داوطلب آن شدهاند به نظر دانشکده.
- داوطلبانی که اولیای آنان به تهران منتقلشده بودند با تساوی شرایط، مقدم بودند.
امیر محمدی، دانش آموخته دکترای تاریخ علم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی