خاستگاه پزشکی تکاملی را می‌توان به کشف داروین- مفهوم «انتخاب طبیعی» و نقش آن به مثابه نظریۀ فراگیر تبیینی در زیست‌شناسی بازگرداند. پزشکی تکاملی، زیست‌شناسی تکاملی را به کار می‌گیرد تا تبیینی از بیماری‌ها ارائه دهد و نشخص کند چگونه فرآیند سازگاری در طول زمان از رهگذر سازوکار انتخاب طبیعی، تبیین‌هایی برای وضعیت‌های سلامت و بیماری ارائه می‌کند. شرح‌های تکاملی نشان می‌دهند انتخاب طبیعی چگونه سطوح واگیر بودن را با هر آنچه که برای عامل بیماری‌زا بهینه است تنظیم می‌کند. این شرح‌ها با استفاده از مفاهیم تکاملی توضیح می‌دهند چه نیازی به دفاع‌های بدنی مثل تب، سرفه، و اضطراب هست. یک شرح تکاملی لزوما شرحی هنجاری بر حسب پیامدهای مطلوب مداخلات پزشکی نیست. دیدگاه تکاملی در باب پزشکی ارگانیسم انسانی را محصول انتخاب طبیعی می‌داند، که از جهات بسیاری سازگاری پیدا کرده و در عین حال از جهاتی دارای عیب و نقص‌هایی است که بیماری‌های قابل شناسایی را موجب می‌شوند.
مدافعین پزشکی تکاملی بر این باور اند که زیست‌شناسی تکاملی اصلی وحدت‌بخش است که چارچوبی تبیینی فراهم می‌کند تا علوم زیست‌پزشکی با طبابت مرتبط شوند.
نقطۀ قوت نظریۀ تکاملی در پزشکی توانایی آن در فهم ارگانیسم انسانی به مثابه محصول فرایندهای تکاملی است.
هنوز مشخص نیست کاربست زیست‌شناسی تکاملی در طبابت چیست، اما به همان سیاق که کاربست علوم دیگری مثل مکانیک، فیزیک و بیوشیمی ، متخصصان بالینی را قادر می‌سازد که تصمیم‌های بهتری اتخاذ کنند، ممکن است این اتفاق برای زیست‌شناسی تکاملی هم بیفتد. کاربردهای تکاملی در پزشکی را می‌توان در دو زیرشاخه از زیست‌شناسی تکاملی (فیلوژنی و سازگاری) و در پنج حوزۀ متمایز جایی که انتخاب طبیعی زیست‌شناسی انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد به کار گرفت: ژن‌های انسانی، صفات انسانی، صفات عامل بیماری‌زا، ژن‌های عامل بیماری‌زا، سلول‌های سوماتیک مثل موارد سرطان و سیستم ایمنی. استفاده از رویکرد تکاملی در انسان در هر سطحی از عملکرد، کاربرد دارد.
پزشکی تکاملی به توضیحی مبسوط از بیماری، که ریشه در نظریه‌ای بنیادی و فراگیر در زیست‌شناسی داشته باشد، کمک می‌کند، اما در صورت فعلی‌اش کمک چندانی به فهم تجربۀ ناخوشی نمی‌کند. از سوی دیگر کاربرد محدودی نیز در پزشکی بالینی (تشخیص، درمان و پیش‌آگهی بیماری) دارد.
البته باید توجه داشت که این وضعیت ممکن است در آینده به سرعت تغییر کند.
Darwinian/evolutionary medicine
به نقل از
R. PAUL THOMPSON & ROSS E.G. UPSHUR, Philosophy of Medicine: An Introduction, Oxon: Routledge, 2018