سلامت و بیماری چنان با زندگی انسان در هم آمیخته است که همواره موضوع جذاب و چالش‌برانگیزی برای تأملات فلسفی نیز بوده است. با آنکه تا پیش از برآمدن فیلسوف-پزشکان و قوام یافتن حوزۀ پژوهشی فلسفۀ پزشکی در سدۀ اخیر، تأملات نظام‌مند و ساختاریافته در باب پزشکی و طبابت وجود نداشته است، اما فیلسوفان همواره عنایتی به پزشکی داشته‌اند. این تأملات بی‌تردید می‌تواند فلسفۀ پزشکی را غنی کند و در یافتن راه‌ها و پرسش‌ها نو و گشودن افق‌های تازه یاری رساند. به مناسبت روز جهانی فلسفه، حلقۀ فلسفۀ پزشکی نشستی برگزار کرد.
تاملات هابرماس در باب پزشکی
حمیدرضا نمازی
در این گفتار به بحث راجع به تاثیر آرای هابرماس بر پزشکی و علوم انسانی سلامت خواهم پرداخت. در آغاز ، نمازی با تاکید بر این که بسیاری از ایده های هابرماسی در سلامت، نتیجه غیر مستقیم آرای اوست ، به مفاهیمی پرداخت که جامعه شناسان و فلاسفه با الهام از هابرماس ، آنها را به سلامت پیوند زده اند. نمازی با تعریف حوزه عمومی و تفکیک آن از دولت و خانواده، برساخت حوزه عمومی را پروژه هابرماس برای ایجاد عقلانیت ارتباطی در برابر عقلانیت ابزاری دانست . به تعبیری هابرماس برای برون رفت از قفس آهنین وبر که معطوف به عقلانی کردن قدرت است در پی آن است تا فرهنگ و اخلاق را نیز عقلانی کند. زیست جهان آدم ها در حوزه عمومی با مفاهمه محقق و پایدار می شود. از اینجا می توان به مفاهیمی میان رشته ای نیز اشاره کرد. تخصصی شدن پزشکی به مثابه عقلانیت ابزاری و نمود او به مثابه عقلانیت ارتباطی ، امری ست که طب را در جهت مشروعیت منافع سرمایه داری به کار می آورد. هم چنین زبان فنی و مغلق پزشکی در حوره عمومی مانع مفاهمه و کنش ارتباطی می شود. در ادامه نمازی با اشاره به مناقشات هابرماس و رالز در باب عدالت، ایده ی عدالت گفتگویی(argumentative )را از منظر هابرماس طرح و نقد کرد. مثالی از کاریست گفتگو در تنظیم عدالت را با نگاه به رویکرد پزشکی به سالمندان می توان دید. آنجا که پیچیدگی تکنولوژی های مداخله ای معنای مراقبت را در ذهن و ضمیر سالمندان تغییر می دهد و مساهمتی را با ایشان نمی آفریند. توجه به نظرات مستقیم هابرماس راجع به مهندسی ژنتیک و آینده سرشت بشر ترجمه یحیی امامی، بخش دیگر سخنان نمازی بود . هابرماس مهندسی ژنتیک را امری می داند ک صلاحیت تشخیصی و در عین حال صلاحیت پیش بینی به حوزه سلامت می دهد و هم چنین مفهوم اراده را دستخوش تغییر می کند. او به خطر مستعمره شده زیست جهان توسط این امر اشاره می کند. هم چنین در این سخنرانی به نقد مفهوم سراسر بین و جامعه انضباطی فوکو توسط شارحان هابرماس اشاره و مفاهیمی هم چون « هم بینی » یا synopticon به بحث گذاشته شد. اشاره به مواضع اخیر هابرماس در حوزه سیاست، تاملی دوباره بر نقدهای افق محور و تاریخی نگر گادامر بر او را تاکید کرد.