نگاهی تازه به فلسفه پزشکی بیندازید.

انتقال نظریۀ اخلاط چهارگانه از یونان به قلمرو اسلامی

0

ماجرای ارتباط پزشکی یونانی با پزشکی مسلمانان در واقع با نهضت ترجمۀ متون یونانی به عربی در اولیل سده سوم قمری و با تأسیس بیت‌الحکمه گره خورده است. پزشکی یونانی نظامی جامع و عقلانی بود که بر اساس آثار جالینوس بنا شده بود. در این آثار، فلسفۀ یونانی همچون فلسفۀ افلاطون و ارسطو با پزشکی بقراطی و در واقع در حوزۀ عمل ترکیب شده بود.[۱]

آنچه از میراث پزشکی یونانیان به دست مسلمانان رسید، بیشتر جنبۀ نظری داشت تا عملی؛

و مشتمل بود از فصول و مسائل کلی طبیعی، چگونگی ترکین عناصر، مسائل طبیعی وابسته به بدن انسان، احوال ترکیب مزاج و نبض و نظایر آن که در آثار همچون کتاب فی النبض، کتاب الحمیات، کتاب البحران، کتاب العلل و الاغراض تجلی یافته است. البته گفته شده است که مسلمانان، بسیاری از قسمت‌های پزشکی یونانی به ویژه بخش نظری آن را پذیرفتند زیرا با برداشت آنان دربارۀ طبیعت سازگار بود. حسین نصر مدعی است که شباهت‌های پزشکی یونانیان و مسلمانان از جمله ارتباط نزدیک میان اندیشۀ هماهنگی اجزا در پزشکی بقراط و جالینوس و مفهوم هماهنگی و تعادل با جنبۀ مرکزیت در اسلام، باعث پذیرش سریع نظریۀ پزشکی یونان در چشم‌انداز اسلامی شد. البته این ادعا را باید به دقت وارسی کرد چرا که تصور شده است در عالم اسلامی پزشکی در تزار پزشکی یونانی وجود داشته است که بسیار شباهت داشته‌اند. انتقال سنت یونانی به اسلام غیرمستقیم و از طریق دربار خلفای اموی و عباسی صورت گرفت؛ به طوری که مسلمانان در این دربارها با پزشکان و دانشمندان یونانی و سریانی که در خدمت خلفا بودند ارتباط برقرار کردند. حاصل این ارتباط پیوند سنت‌های پزشکی مسلمانان با سنت‌های کهن پزشکی بود.

در اوایل سدۀ سوم هجری، با تأسیس بیت‌الحکمه بغداد و ترجمۀ آثار به زبان‌های دیگر، پذیرش و جذب پزشکی باستان سرعت یافت. در همین سده، پزشکی یونانی به همراه معدود عناصر پزشکی ایرانی و هندی، با هدف اولیۀ سازماندهی وسیع دانش پزشکی موجود در قالبی منطقی و سهل‌الوصول اقباس شد.

 

 

به نقل از بهزاد کریمی. (۱۳۹۵). زنان در گفتمان پزشکی ایران، تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.

[۱] Gull A . Russel, Greek Medicine in Persia, in Ehsan Yarshater (ed). The History of Medicine in Iran.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.