Symptom checkers ابزارهای مبتنی بر وب یا اپلیکیشن‌هایی هستند که با جمع‌آوری نشانه‌های بیماری به بیمار کمک می‌کند تا آنها را بفهمد و به مجموعه‌ای از تشخیص‌های افتراقی را به فرد ارائه می‌کند. با آنکه چند دهه از ابداع این ابزارها می‌گذرد اما همگانی شدن هوش مصنوعی نقش آن در مراجعه به پزشک و پیگیری تشخیص و درمان بیماری‌ها دوچندان شده است.
در این ابزارها کاربر نشانه ها و شکایات خود را وارد انتخاب می‌کند و ابزار بر اساس مجموعه داده‌های وارد شد و تشخیص‌های محتمل را به کاربر اعلام می‌کند.
مسئلۀ مهم این است که این ابزارها به دلیل انگارۀ نادرستی که دربارۀ فرآیند تشخیص پزشکی دارند نمی‌توانند چندان راهگشا باشند و پاسخ‌های دقیقی ارائه کنند.
مواجهۀ بالینی پزشک و بیمار با شکایات (complaints) بیمار آغار می‌شود. این شکایات از جنس نشانه (symptom) هستند، اما برای تبدیل شکایت به نشانه پردازشی بر اطلاعات گفته شده از بیمار انجام می‌شود که در Symptom checkers نادیده گرفته می‌شود. به بیان دیگر این ابزارها میان شکایت بیمار و نشانه که اولین مرحلۀ استدلال بالینی است خلط می‌کنند. نشانه‌ها سوبژکیتو هستند و بر اساس گفته‌های بیمار و پردازش اطلاعات به دست آمده احصا می‌شوند و این کاری است که پزشک انجام می‌دهد.
ابزارهای Symptom checkers از کاربر می‌خواهند شکایات خود را وارد کند و بدون هیچ پردازشی این شکایات را به منزلۀ نشانه در نظر می‌گیرند.
اجازه دهید با مثالی را موضوع را روشن کنم. فرض کنید مرد میانسالی درد قفسه سینه دارد. اگر فرد به پزشک مراجعه کند پزشک با پرسیدن سوالات بسیاری در صدد راستی‌آزمایی و دقیق کردن شکایت بیمار و تبدیل آن به نشانه برمی‌آید. مثلا محل دقیق درد کجاست، شدت آن چقدر است؟، درد به کجا تیر می‌کشد؟، چطور بدتر و چطور بهتر می‌شود؟، سوابق و عوامل خطر کدامست؟. پس از پاسخ دادن همۀ این سوالات پزشک به این نتیجه می‌رسد که شکایت بیمار درد قفسه سینۀ قلبی (cardiac chest pain) و بر این اساس تشخیص‌های افتراقی مطرح می‌کند که بر اساس میران خطر مرگ‌آفرینی اولویت‌بندی شده‌اند.
ابزارهای Symptom checkers بی‌تردید چنین پردازشی بر روی اطلاعات وارد شده انجام نمی‌دهند و شکایت بیمار را به مثابه نشانه در نظر می‌گیرند. از سوی دیگر پزشک قضاوت خود را نه بر اساس نشانه‌ها بلکه بر اساس علائم استوار می‌کند. علائم عینی (ابژکتیو) هستند و بر اساس معاینات پزشکی (مشاهده، سمع و ..) به دست می‌آید.
در کشور ما نظام ارجاع و پزشک خانواده جایگاهی ندارد symptom checker ها مخاطرات بسیار دارند چرا که بیماران بر اساس پیشنهادهای این ابزارها دست به انتخاب پزشک متخصص یا فوق‌تخصص می‌زنند که این می‌تواند در مسیر تشخیص و درمان بیماری وقفه‌ای طولانی ایجاد کند.
با در نظر گرفتن این معضل این ابزارها که تنها یکی از معضلات بی‌شمار آنهاست باید در مواجهه با این ابزارهای بسیار با احتیاط مواجه شد.