پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM) خود مبتنی بر شواهد نیست.
رضا دانشور*
فرض پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM) اینست که کیفیت مراقبت سلامتی را بهبود می بخشد. گرچه این فرض نقطۀ شروع ضروری ای برای تحقیق در باب تأثیرات پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM)است، اما این امر «به خودی خود بدیهی» نیست.همچون هر نظریهای، این فرض ها میبایست مداوماً مورد ارزیابی قرار گیرند. با توجه به اینکه پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM)بر ابتنایِ معالجۀ بیمار بر کارآزماییهای بالینیِ آماریِ معتبر تمرکز میکند، تا حدی این امر شگفتآور است که شواهدی (بدانگونه که توسط پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM)تعریف میشوند) برای حمایت از این فرض بنیادین وجود ندارند و بیشتر برای اثبات خود به استدلال های پارادوکسیکال غیر تجربی و مجادله های عوام گرایانه متوسل میشوند.
تا این هنگام دربارۀ اینکه پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM) مراقبت سلامتی بهتری را نسبت به سایر طبایت ها فراهم میآورند، شواهد متقاعدکنندهای وجود ندارد. تصمیم برای به کار بردن EBM خود مبتنی بر شواهد نیست. این امر متضاد با گفته Davidoff است که “اجرای پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM)میبایست بهطور مداوم ارزیابی شود.”
از زمان معرفیِ پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM)هیچ شاهدی از کارایی آن در فراهم آوردن مراقبت سلامتی بهتر وجود ندارد.دفاعیات حامیان پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM)در برابر این انتقادها ـ مثلاً از آنجا که EBM یک آزمون، درمان و غیره نیست بررسی های مناسب براساس معیارهای EBM در مورد آن غیرممکن است و غیره ـ چندان متقاعدکننده نیست و هر یک در بردارندۀ پیش فرض های نیازمورده و نسنجیده است. بنابراین کارایی EBM به اثبات نرسیده است.
تا آن زمان که پزشکی مبتنی بر شواهد نتواند بر اساس شواهد تجربی برتری خود را بر دیگری پزشکی ها نشان دهد، یک فرضیۀ جالب اما نیازموده و اثبات نشده خواهد بود.
EBM باید چنان تحول یابد که مشتمل بر تعریف موسعتری از شواهدِ با کیفیت بالا باشد بطوریکه مطالعاتی را امکانپذیر سازد که که بتواند کارآمدی یا کارآیی EBM یا فقدان آن را به اثبات رساند. تا آن زمان EBM همچنان یک فرضیه جالب توجه اما اثبات نشده در مورد پزشکی خواهد بود.
*دانش آموخته دکترای فلسفه علم و فناوری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی