«مرگ رام شده» در پیشامدرن نزد فیلیپ آریس
غلامحسین مقدم حیدری
فلیپ آریس معتقد است که دوران پیشامدرن «مرگ» دارای ویژگی های زیر بود:
- مرگ در بستر و شخص دراز کشیده و «آرمیده در بستر بیماری اش» بود.
- مرگ مراسم آیینی بود که خود فرد در حال مرگ آن را سامان می داد و خود او بر آن نظارت داشت و تشریفات مربوط به آن را می دانست.
- این مراسم، مراسمی عمومی بود. محل خواب شخص در حال مرگ برای آنکه بتوان آزادانه وارد آن شد به مکان عمومی بدل می گشت.
- ضرورت داشت که والدین و دوستان و خویشاوندان و همسایگان در آنجا حضور داشته باشند حتی کودکان هم آورده می شدند. تا قرن هیجدهم کودکان در سراسر تصاویر مربوط به صحنه بستر مرگ حضور دارند. به این بیندیشید که امروزه مردم چقدر با احتیاط فرزندان خود را از هر آنچه که نشانی از مرگ داشته باشد دور نگه می دارند.
- مراسم فرد محتضر و مرگ وی بی هیچ تکلف و زرق و برقی انجام می شد.
از نظر آریس در دوره پیشامدرن« مرگ امری آشنا و نزدیک بود، ترس شدید یا بهت کسی را بر نمی انگیخت و این نشان از تقابل بسیار آشکار آن با نگرش ما به مرگ نیز دارد. در نگرش ما مرگ چنان دهشت آور است که حتی شهامت نداریم نامش را بر زبان بیاوریم.» از این رو آریس چنین مرگ خانگی را «مرگ رام شده» می نامد. او در ادامه می گوید:
«منظور من این نیست که روزگاری مرگ وحشی بوده است و پس از آن دیگر چنین نبوده است. به عکس مقصود من این است که مرگ امروزه وحشی شده است».
منبع
آریس، فلیپ(۱۳۹۷) تاریخ مرگ: نگرش های غربی در باب مرگ از قرون وسطی تا کنون، ترجمه محمدجواد عبداللهی، نشر علم