برآمدن فلسفه پزشکی

به‌رغم آنکه تعامل فلسفه و پزشکی سابقه‌ای به قدمت تاریخ پزشکی دارد، اما آنچه فلسفه پزشکی به معنای تأملات نظام‌مند و روشمند در پزشکی مدرن است سابقه¬ای صدوپنجاه ساله دارد. از لهستان شروع شده و به آلمان و فرانسه آمد و سپس به آمریکا رفته است. آن چیزی که در جهان انگلیسی‌زبان معروف است آغاز فلسفه پزشکی در دهه ۶۰ و۷۰ در آمریکا شروع شد. ولی این¬گونه نیست و خیلی قبل¬تر در لهستان شروع شد. مسئله این بود که پس از انقلاب علمی جریان علمی شدن به راه افتاده بود و تأخیری دویست ساله به پزشکی رسید.

واکنش فیلسوف‌پزشکان لهستانی در برابر این جریان بود، زیرا به باور آنها پزشکی نوعی کارورزی علمی است اما هیچ¬وقت به قامت یک علم مانند شیمی و فیزیک درنیامد و درنخواهد آمد.

به باور آنان پزشکی در وضعیتی بحران است و آنها در واقع به دنبال جایگاه جدیدی برای پزشکی یا طبابت بودند و سویه¬های مختلفی به همراه داشت. یعنی سویه¬های معرفت-شناسی در مورد دانش پزشکی به همراه داشت؛ مثلاً تأملاتی مبنی بر این که دانش پزشکی چه ساختاری دارد و دانش پزشکی با علوم‌طبیعی همچون فیزیک و شیمی چه تفاوت‌های بنیادینی دارد. یک سویه¬های انسان¬شناختی داشت که رابطه بین پزشک و بیمار می‌پرداخت و اینکه دیدن پزشکی به‌مثابه یک علم جنبه‌های انسانی آن را نادیده می‌گیرد. یک‌سویه اخلاقی داشت در این سیر تاریخی در هر کشوری بخشی از این تأملات بیشتر برجسته شده است.
ورود فلسفه پزشکی به آمریکای شمالی سبب شد در سطح بین‌المللی بیشتر موردتوجه قرار گیرد. دو ژورنال «پزشکی و فلسفه» (The Journal of Medicine and Philosophy) و «پزشکی نظری و اخلاق زیستی» (Theoretical Medicine and Bioethics) تأسیس شد و یک مجموعه کتاب با همین عنوان فلسفه و پزشکی (The Philosophy and Medicine series ) که بالغ بر صدوپنجاه جلد کتاب منتشر کرده است. این سبب شد که مکاتب اروپایی فلسفۀ پزشکی که در فقط به زبان فرانسه یا آلمانی در دسترس بودند به انگلیسی در دسترس قرار گیرند.
در آمریکای شمالی به دلایل مختلف اخلاق پزشکی بر فلسفه پزشکی سیطره پیدا کرد و این سبب شد تأملات فلسفی بنیادین در فلسفۀ پزشکی آمریکایی کمرنگ شود. برگشت فلسفه پزشکی به اروپای قاره‌ای، یک جور احیای فلسفه پزشکی به معنای کلاسیک آن بود. یعنی یک ژورنال در اواخر دهه ۹۰ به اسم «پزشکی، مراقبت سلامت و فلسفه» (Medicine, Health Care and Philosophy) تأسیس شد و در این ژورنال، تأملات فلسفی پررنگ و برجسته است. الآن که به جغرافیای فلسفه پزشکی در دنیا نگاه می¬کنیم، در اروپا مثلاً حوزه اسکاندیناوی و هلند در این بخش فعال‌ترند و در آمریکا هم همان دو ژورنال و دپارتمان¬های مختلف فلسفه پزشکی هستند. البته نقدی که در جامعه فیلسوفان پزشکی جریان دارد این است که گویی اخلاق پزشکی بر سایر حوزه¬ها سیطره پیدا کرده¬است. تأمل فلسفی کمتر است و اخلاق پزشکی و حوزه¬های مرتبط با آن بیشتر موردتوجه قرار می‌گیرد.

منبع: https://farhikhtegandaily.com/page/261208/