فرهنگ اروپایی در واپسین سال های قرن هجدهم ساختاری را شکل داد که هنوز از هم نپاشیده است؛ تازه شروع کرده ایم بعضی از تارهای این کلاف را باز کنیم، تارهایی که هنوز برایمان ناشناخته اند که خیلی طبیعی به غایت جدید یا مطلقا کهنه می پنداریمشان؛ در حالی که دو قرن است که این تارها بافت تاریک اما محکم تجربه ما را ساخته اند. (میشل فوکو)
کتاب انسان به منزله ابژه دانش: نقش مشاهده در تکوین علوم انسانی نزد میشل فوکو نوشته غلامحسین مقدم حیدری به تازگی توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده است. موضوع این کتاب بررسی «مشاهده» و نقش آن در تولید دانش هایی است که ابژه آن ها انسان هستند. در این باره میشل فوکو دارای آرای برجسته ای است. او بدون انکار تاثیر عوامل روانشناختی، جامعه شناختی و معرفت شناختی بر شکل‌گیری این نوع مشاهده، بر تاثیر عوامل سیاسی بر عمل مشاهده تاکید می‌کند. البته اگر منظور او فقط این بود که عوامل سیاسی نیز همچون عوامل جامعه شناختی و روانشناختی بر مشاهده اثر می‌گذارند می‌توانستیم ردپای چنین تاثیری را در برخی اشاره‌های کوهن در کتاب ساختار انقلاب های علمی یافت و با تعمیم و گسترش آن به نقش عوامل سیاسی نیز در کنار عوامل دیگر پرداخت. اما باید به این نکته توجه کرد که آنچه فوکو بر آن تاکید می‌کند این است که چنین مشاهده‌ای اساسا عملی سیاسی نیز است.و از این رو انسان به مثابه سوژه مدرن و فاعل شناسای خود درگیر در مناسبات قدرت می باشد.
از سوی دیگر فوکو معتقد است که الگوی پزشکی مدرن تاثیر بسزایی در پیدایش رشته های علم انسانی مدرن همچون علوم روان شناختی و علوم اجتماعی داشته است. از این رو این کتاب با بررسی مشاهده به عنوان عملی سیاسی در پزشکی مدرن آغاز می شودو سپس به بررسی نقش مشاهده در تکنیک قرنطینه در همه گیری ها و پیامدهای آن در شکل گیری قدرت سیاسی پزشکی ادامه می یابد. در بخش بعد مشاهده ابژه ساز را در پیدایش علوم روانشناختی بررسی می کند و در انتها نیز به بررسی الگوی پزشکی مدرن در شکل گیری آسیب شناسی اجتماعی و نقش مشاهده سراسربین در تولد علوم اجتماعی می پردازد. بدین گونه این کتاب می کوشد فرایند ابژه شدن انسان در هر سه وجه بدن،روان و اجتماع را مورد بررسی قرار دهد.