تکنولوژی­های پزشکی فی‌نفسه بحران‌آفرین نیستند

تکنولوژی­های پزشکی علی­رغم اینکه برخی از این تغییرات را سبب شده­اند، فی‌نفسه بحران‌آفرین نیستند و در سیاق فعلی است که عمدتاً چنین ویژگی­ای از خود نشان می­دهند. زیرا در سیاق فعلی، شکافی میان جهان علمی پزشکی و زیست­جهان بیمار ایجاد شده که مسبب بحران مراقبت بوده است (Husserl, 1970). برای حل بحران مراقبت باید این شکاف را پر کرد و این هدف میسر نمی­شود مگر آنکه بکوشیم پرکتیس­های کانونی را احیاء کنیم و از اشیاء کانونی برای احیای این پرکتیس­ها کمک بگیریم (Babaii & Monajemi, 2021).

بنابراین، نقد ما به نقش تکنولوژی­های پزشکی در ایجاد بحران مراقبت به معنای تعلق خاطرمان به دوره­ای نوستالژیک و پیشاتکنولوژیک نیست، بلکه به باور ما تکنولوژی در بن خود می‌تواند به احیای روابط انسانی یاری رساند. تکنولوژی می­تواند محیط زندگی را برای بیماران امن­تر و با شرایط آنها سازگارتر کند. در نتیجه، نیازهای متعدد بیمار به دیگران کمتر و استقلال او بیشتر می­شود و کیفیت زندگی او ارتقاء می­یابد (Haber, 1986, p. 494). اما در عین حال، برای تأثیرگذاری تکنولوژی­های مراقبتی، باید نگاهی کل­گرایانه به پرکتیس مراقبت و عوامل دیگری که در تحقق این پرکتیس سهیم هستند داشت.

ارزیابی­ای بر اساس معیارهای ارائه­شده در مدل فرونتیک مراقبت از برخی از مصادیق تکنولوژی­های مراقبتی ارائه شده است که توانسته­اند به مثابه شیئی کانونی، واسطه­ای برای شکل­گیری روابط مراقبتی در پرکتیس مراقبت باشند. بر اساس ویژگی­های مشترک و نوع وساطتی که تکنولوژی­های مراقبتی می­توانند در تحقق پرکتیس مراقبت داشته باشند و با الهام از چارچوب نظری فربیک، سه نوع مراقبت انسان/تکنولوژی را از یکدیگر تفکیک می­کنیم. همچنین، تحلیلی از نقش تکنولوژی­­ها در پرکتیس مراقبت ارائه می­دهیم و ملاحظاتی را در باب طراحی هر دسته از این تکنولوژی­ها مطرح می­کنیم که توجه به آنها کفه ترازو را به سمت بحران­زدایی، و نه بحران­آفرینی تکنولوژی­های مراقبتی سنگین­تر می­کند. جایگاه تکنولوژی­های مراقبتی را در تصویری بزرگ­تر که شامل ابعاد فلسفی، اجتماعی، مهندسی، اقتصادی و سیاست­گذارانه است و عامل­های انسانی و غیرانسانی متعددی در آن نقش­آفرینی می­کنند ترسیم می­کنیم تا بر این نکته تأکید کنیم که این تکنولوژی­ها را باید از چشم­اندازی کل­گرایانه­ نگریست

* دکترای فلسفه علم و تکنولوژی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و پژوهشگر پسادکترای مرکز تحقیقات اخلاق علم و علوم انسانی، دانشگاه توبینگن