چرا هوش مصنوعی نمیتواند جایگزین پزشک شود؟
علیرضا منجمی
به مناسبت هفته پژوهش دانشکده فناوریهای نوین دانشگاه علوم پزشکی اصفهان میزبان نشست تخصصی دربارۀ هوش مصنوعی در حوزۀ پزشکی بود که احمدواعظ و علیرضا منجمی در آن به بحث و گفتگو پرداختند. محور بحث Dr.AI به مناسبت هفته پژوهش دانشکده فناوریهای نوین دانشگاه علوم پزشکی اصفهان میزبان نشست تخصصی دربارۀ هوش مصنوعی در حوزۀ پزشکی بود که احمدواعظ و علیرضا منجمی در آن به بحث و گفتگو پرداختند. محور بحث Dr.AI بود و پرسش این بود که آیا هوش مصنوعی میتواند جایگزین پزشک شود یا نه؟
علیرضا منجمی در ابتدا عنوان کرد که هوش مصنوعی چنان با شتاب در حال تغییر است که آنچه چند سال پیش هوش مصنوعی نامیده میشد اکنون به موزهها پیوسته است. او اشاره کرد آنچه امروز در مورد هوش مصنوعی عنوان میشود هوش مصنوعی فعلی است و نمیتوان دربارۀ هوش مصنوعی احکامی کلی صادر کرد. او گفت موضوع سخن من این است که چرا هوش مصنوعی نمیتواند جایگزین پزشک شود؟ با نشان دادن محدودیتهای هوش مصنوعی میتوان دریافت که بهکارگیری مناسب آن در حوزۀ سلامت چگونه باید باشد.
وی افزود سه مانع عمده در این راه وجود دارد:
اول هوش مصنوعی فاقد بدن است .
از یک سو هوش مصنوعی فاقد بدن است و از سوی دیگر پزشکی یکسره با بدن سروکار دارد از همین رو یکی از موانع جدی در راه هوش مصنوعی در پزشکی فقدان بدن است.
دوم هوش مصنوعی معانی نهفته در زبان روزمره را درک نمیکند
گفته میشود هوش مصنوعی فعلی یک مدل زبانی بزرگ است. البته این این گونه هوش مصنوعی تنها زبان گزارهای و صریح را مدل میکند در صورتی که بخش بزرگی از زبان روزمره یا ضمنی است و در قالب گزاره در نمیآید یا فرآیندهای شناختی است که بیشتر مبتنی بر نوعی ادراک تنمندانه است و اصلا به کلام .
سوم هوش مصنوعی توانایی قضاوت ندارد.
قضاوت نیازمند درک معنا و الویت دادن به گزینههاست. هوش مصنوعی از ساختاری بهره میگیرد که بیشتر بر نظام شبکهای دانش استوار است در صورتی که برای الویت دادن نیازمند دانش سلسلهمراتبی هستیم. از سوی دیگر قضاوت نیازمند درک زمینه است که هوش مصنوعی فعلی توانایی درک آن را ندارد.
بر اساس همین محدودیتهاست که میتوان پیشبینی کرد که هوش مصنوعی کجا میتواند موثر واقع شود
اول جایی که به ارتباط با بدن بیمار نیاز نباشد و بدن بیمار به اطلاعات تبدیل شود. مانند تصویربرداری یا نتایج آزمایشگاهی.
دوم جایی که نیاز به فهم زبان روزمره نباشد و دانش گزارهای در کار باشد مانند بانک تمام منابع پزشکی
سوم جایی که نیاز به قضاوت مبتنی بر زمینه نیست و چند قاعده برای فهم کافی است. مثلاً تداخلات دارویی