خطاهای تشخیصی بیشتر در بیماریهای شایع رخ میدهند و یکی از مهمترین علل آسیبهای قابل پیشگیری به بیماران در سراسر جهان هستند. برآوردها نشان میدهد که حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از تشخیصها اشتباه است.
بررسیهای پس از مرگ، به طور مداوم نشان دادهاند که در ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران، علت مرگ بیماریای بوده که تشخیص داده نشده است؛ نیمی از این موارد در صورت تشخیص به موقع میتوانستند با موفقیت درمان شوند.
خطای تشخیصی، مهمترین علت پرداخت غرامت در پروندههای قصور پزشکی در بریتانیا به شمار میرود و سازمان جهانی بهداشت آن را یکی از مشکلات ایمنی بیمار با اولویت بالا معرفی کرده است.
کمبود مهارت در استدلال بالینی یکی از علل اصلی خطاهای تشخیصی شناخته شده است؛ خطاهایی که میتوانند باعث درد و رنج غیرضروری، انجام درمانها یا اقدامات اضافی و افزایش هزینههای مراقبت سلامت شوند . خطاهای تشخیصی به دلایل گوناگونی رخ میدهند. یک مرور جامع بر مطالعات مربوط به تشخیص نادرست، سه دسته اصلی از علل را مشخص کرده است
| نوع خطا | مثالها |
| خطای بدون تقصیر | علائم غیرمعمول یک بیماری، یا اطلاعات ناقص |
| خطای سیستمی | مشکلات فنی مثل نبود جواب آزمایش، نظارت ضعیف، فرآیندهای معیوب یا حجم کاری بالا | |
| خطای ذهنی انسانی | جمعآوری ناقص اطلاعات یا استدلال نادرست پزشک |
اما مهمترین دلیل خطاهای تشخیصی منجر به مرگ یا آسیب جدی، ترکیب نادرست اطلاعات موجود بوده است.
به عبارت دیگر، پزشک همه اطلاعات لازم برای رسیدن به تشخیص درست را در اختیار داشته اما در نهایت تشخیص اشتباه داده است. اکنون این دیدگاه در حال گسترش است که دانشکدههای پزشکی و برنامههای آموزشی پس از فارغالتحصیلی باید آموزش استدلال بالینی را به شکلی صریح و نظاممند در برنامههای خود بگنجانند. گزارش آکادمی ملی پزشکی با عنوان *بهبود تشخیص در مراقبت سلامت* نشان داده است که تشخیص و خطاهای تشخیصی در تلاشهای مربوط به ارتقای کیفیت و ایمنی مراقبت سلامت، کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند. این گزارش تأکید میکند که باید برنامههای درسی به طور مشخص به آموزش فرایند تشخیص بپردازند و از روشهای آموزشی بهره بگیرند که بر اساس شواهد علمی یادگیری طراحی شده باشند.
خطای تشخیصی بدون شک موجب آسیب به بیماران میشود، اما در سالهای اخیر توجه بیشتری به مشکل دیگری که ناشی از استدلال بالینی ناقص است جلب شده است: آسیبی که از انجام آزمایشهای غیرضروری و «تشخیص بیشازحد» ایجاد میشود. در یک مطالعه که بر روی بیش از یک میلیون بیمار تحت پوشش مدیکر در ایالات متحده انجام شد، بررسی گردید که این بیماران هر چند وقت یک بار یکی از ۲۶ آزمایش یا درمانی را دریافت کردهاند که از نظر سازمانهای علمی و حرفهای بیفایده محسوب میشوند \