تجربۀ پاندمی کرونا نشان داد که در مواجهه با پاندمی مهیا و آماده نبودیم و بسیاری از مداخلات انجام شده چندان موثر نبودند. تکنولوژی‌های پیشگیری بسیار ابتدایی هستند، نهادهای مرتبط با بهداشت عمومی غالباً دولتی‌اند و از این رو نیازمند بودجه‌های عمومی و گرفتار در چنبرۀ دیوان‌سالاری. مداخلات بهداشت عمومی بیشتر به سمت و سوی فردی‌سازی گرایش دارند که در پزشکی بالینی و واکسیناسیون نمود پیدا می‌کند. چرا چنین شده است؟ چرا اینجا ایستاده‌ایم؟ چرا بسیاری از مولفه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی در مواجهه و مهار همه‌گیری به حساب نمی‌آیند؟ چرا علوم انسانی و اجتماعی همانند علوم زیست‌پزشکی در ستادهای کرونا نقشی ایفا نمی‌کنند؟ چرا انگاره رایج میان دولتمردان و نیز سپهر عمومی این است که همه‌گیری کرونا امری مربوط به علم پزشکی است و اگر همه کار به نهاد پزشکی واگذار شود کار سامان می‌یابد؟
برخلاف انگارۀ رایج تفاوت همه‌گیری طاعون در قرون وسطی با همه‌گیری کووید ۱۹ در مداخلات مهار آنها همچون قرنطینه یا فاصله‌گذاری اجتماعی نیست، بلکه در نهادها و دانش‌های سامان یافته بر بنیان همه‌گیری است که در قرون وسطی موجود نبود. برخی از این موارد عبارتند:
- تغییر نظریه همه گیری از نظریه میاسما در دوره پیشامدرن به نظریه میکربی در دوره مدرن
- تغییر مفهوم «سرایت» و «مسری بودن»
- شکل گیری شبکه اطلاعات و آمار متمرکز در دوره مدرن
- اعمال قدرت مبتنی بر این دانش ها و نهادهای جدید و افزایش حکومت مندی افراد جامعه
برای فهم تغییری که این نهادها و دانش های نوین در مواجهه ما با همه گیری های جدید – مثل کووید۱۹- بوجود آورده اند لازم است تا نگاهی تاریخی به همه گیری در دوره پیشا مدرن و مدرن داشته باشیم. اما این نگاه نباید منحصر به وقایع نگاری و ارائه خط سیری انباشتی از تاریخ باشد بلکه باید بکوشیم مطابق شیوه های نوین تاریخ نگاری رویدادها را در بستر زمانه و جامعه ای که رخ داده اند بررسی کنیم. این شیوه های نوین متاثر از نگرشی فلسفی به زندگی انسان و سلامت و بیماری او در طی حیات طبیعی اش هست. مطابق این نگرش انسان موجودی محصور در شرایط بیولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیای محل زندگی خویش است. از این رو کاوش های تاریخی از این دست مستلزم بکارگیری دانش های همچون جامعه شناسی ، اقتصاد ، جغرافیا و … می باشد که مطابق فلسفه جدیدی از انسان و پزشکی سامان یافته اند.
مطالب این شماره می کوشند تا با این رویکرد همه گیری در جامعه بشری را بررسی کنند و از همه پژوهشگرانی که در این زمینه به پژوهش می پردازند دعوت می کند تا مطالب خویش را در این باره برای حلقه فلسفه پزشکی ارسال کنند.